Sajber-sudar civilizacija: Kibernetička geopolitika i ratovanje (1)

Digitalno doba je sa sobom donijelo mnoge transformacije, poput pete dimenzije ratovanja i kreiranja novih oblika uticaja na prostor u realnom svijetu.

Geopolitika kao nauka proučava odnose između različitih faktora koji utiču na vanjsku, unutrašnju i drugu politiku unutar jednog prostora, pomažući nam da predvidimo ponašanje jednog ili više aktera unutar posmatranog rejona.

Kibernetičko ratovanje danas predstavlja bojno polje za stotine aktera, među kojima se nalaze, osim korporacija, privatnih sigurnosnih službi, te državnih sigurnosnih službi, i državno sponzorirane armije.

Državno sponzorirane armije kibernetičkih stručnjaka, predstavljaju entitete države koji za cilj imaju djelovanje unutar prostora neprijateljske i druge države u oblicima špijunaže, direktnog kibernetičkog napada, prisluškivanja i drugog, odvojeno od oficijalnih sigurnosnih centara moći jedne države.
Ovi entiteti predstavljaju okosnicu asimetrične moći koja se, nerijetko, izoštri unutar nekog napada kroz koncept hibridnog ili proksi ratovanja.

Kako je geopolitika postala bitan faktor za kibernetičko ratovanje?

Kibernetičko ratovanje je valjano posmatrati kao novi oblik ratovanja koji akterima omogućava upotrebu kibernetičke sile koja nužno neće dobiti konvencionalni vojni odgovor od druge države ili država.
Rijetki su slučajevi u kojima su akteri odgovorile vojnom moći na kibernetičke napade.

Samim time, države su u posljednjoj deceniji, počele uvećavati finansiranje informacijsko-sigurnosnog sektora u svrhe posmatranja, predikcije i odbrane od napada drugih država ili entiteta.

Kibernetička geopolitika je postala posljedica proliferacije kibernetičkog oružja i manevara unutar kibernetičkog prostora.

Kibernetički sudar civilizacija

O civilizacijama često promišljamo kao odvojenim kulturološkim i drugim entitetima unutar geografske slike svijeta. No, kibernetički sudar civilizacija podrazumjeva učešće različitih entiteta, bez nužne geografske, nacionalne ili etničke pripadnosti.

U kibernetičkom sudaru civilizacija, entitete je potrebno promišljati kroz kulturološke i ideološke aspekte u teoriji moći.
Jedan od istaknutih primjera disperzije tradicionalne geopolitike unutar kibernetičkog prostora se očituje u sve češćim ideološkim napadima na razne aktere od strane nedržavnih entiteta, od kojih su najpoznatije hakerske grupe ili kibernetičke terorističke grupe.

Tradicionalističko posmatranje ratnih dejstava, u disperznom sistemu kibernetike, više ne može biti posmatrano kao odnos vojske protiv vojske i civila. Iako je asimetrija moći dozvolila državama da budu nadmoćnije nad krajnjim korisnicima/icama unutar kibernetičke sfere (pr. PRISM program), krajnji korisnici/ice imaju potencijal da postanu jak akter unutar kibernetičkog sistema (pr. Assange i “Wikileaks” afera).

Državni akteri unutar kibernetičkog prostora imaju četiri definicije koje postaju mapa ponašanja istih:

1. Kibernetička sekuritizacija

Kibernetička sekuritizacija bi se mogla posmatrati kao proces tradicionalne sekuritizacije, odnosno, kreiranja subjektivnog problema oko nekog pitanja da bi se stvorila potreba za reagovanjem i zaštitom civilnih aktera od strane države ili sigurnosne službe. U kibernetičkoj sferi, to se očituje kroz sekuritizaciju alternativnih aktera unutar kibernetičkog prostora.

2. Sigurnosni teatar

Kroz sigurnosni teatar, kako ga Brus Šnajer (eng. Bruce Schneier) definiše, kreira se potreba za povećanjem sigurnosti kroz mjere ograničavanja određenih radnji i potreba, bez stvarnog povećanja sigurnosti. O povećanju sigurnosti se govori, ali u isto vrijeme, ona u praksi ne biva povećanom.

3. Manipuliranje strahom

Krajnji korisnici/ce imaju potencijal da budu pod manipulacijom strahom koji se očituje kroz povećavanje negativne slike o alternativnim, individualnim grupama.
Mediji, kao informacijske agencije, često izvještavaju pozitivno o postignutim kibernetičkim naporima vojski ili država, dok alternativni kibernetički poduhvati unutar sigurnosti bivaju nepriznati. U slučaju napada, situacija je obrnuta.

4. Popularna geopolitika

Popularna geopolitika je bitan segment kibernetičke geopolitike, kroz postojanje jasnih narativa unutar popularnih medija o slici kibernetičke sfere.
Jedan od poznatijih primjera popularne geopolitike kibernetičkog prostora jeste serijal “Gospodin Robot” (eng. Mr.Robot).

“Mr.Robot” je samo jedna u nizu medijskih naslova koje su produkt popularne geopolitike da bi se javnost zaintrigirala, uvjerila ili šokirala.
Sjetimo se samo manije koju je izazvala serija “CSI” koja je nastala kao odgovor na nedostatak profesionalnog kadra forenzičke struke unutar Sjedinjenih američkih država.

U nedostatku dovoljno osposobljenog kibernetičkog osoblja za sigurnost, javila se potreba za popularizacijom poziva. Od filma “Hakeri” iz devedesetih, do danas, slika o alternativnim kibernetičkim grupama se rijetko mijenjala iz negativne u pozitivnu.


Recept “kiberstrofe”

Kibernetičko ratovanje je olako shvaćen pojam koji pretenduje da postane dominantan u sigurnosnim strukturama, kao primarni oblik ratovanja novog doba. Ali ako posmotrimo studiju slučaja napada alternativnih grupa na državne aktere unutar kibernetičkog prostora, dobićemo jasnu sliku da se ne radi o nekom novom sukobu, već matrici sukoba na osnovi ideologije. Primjer za to je sve češći opozitni stav prema liberalnim politikama država, od strane alternativnih političkih pokreta kao što su anarhizam i komunizam.

Da bi dobili manje konflikta u kibernetičkom prostoru, primarno je potrebno napraviti orijentaciju ka individualnoj, humanoj sigurnosti u spektru kibernetike, nego kreirati okvir oko nacionalne kibernetičke sigurnosti.

Nacionalna sigurnost često prelazi u ofanzivnu i ne određuje mjere svim korisnicima prema njihovim potrebama, dok individualna sigurnost minimalizira rizike onoliko koliko korisnik želi da maksimalizira sigurnost.
Promjenom narativa unutar kibernetičkog prostora, iz ofanzivnog i državno sponzorisanog ratovanja koje države i sigurnosne službe zagovaraju, u domen kibernetičkog pacifizma koji bi značio više sigurnosti i istraživanja, što bi doprinijelo jačanju edukacijske crte o kibernetici i drugim srodnim naukama.